Νέα – Ενημερώσεις
Η εφαρμογή του Mindfulness και της CFT, σε ενήλικες με Μετατραυματικό Στρες
- 28 Φεβρουαρίου, 2024
- Posted by: Γιάννης Βλαχάκης
- Category: Mindfulness Owl Trainer
Θεραπεία Εστιασμένη στη Συμπόνια
Μια αποτελεσματική προσέγγιση για τη διαχείριση του μετατραυματικού στρες είναι η Θεραπεία Εστιασμένη στη Συμπόνια (ΘΕΣ ή Compassion-Focused Therapy, CFT). Η ΘΕΣ είναι μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της συμπόνιας προς τον εαυτό και προς τους άλλους. Στο πλαίσιο της διαχείρισης του μετατραυματικού στρες, η ΘΕΣ αξιοποιώντας και τις πρακτικές ενσυνειδητότητας (mindfulness), συμβάλλει σημαντικά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων σε ενήλικες με μετατραυματικό στρες, καθώς και στην ανάκτηση της εσωτερικής ισορροπίας.
Τι είναι όμως το μετατραυματικό στρες;
Το τραύμα σε πολλούς ανθρώπους αποτυπώνεται ως ένα συναισθηματικό πλήγμα που βιώνεται μετά από ένα πολύ έντονο και στρεσογόνο συμβάν ή ένα «τραυματικό» γεγονός. Τέτοια γεγονότα μπορούν να είναι: ένα ατύχημα, μια βίαιη επίθεση, μια φυσική καταστροφή, η σωματική ή η ψυχική κακοποίηση κ.α. (Lee & James, 2012). Μετατραυματικό, ονομάζεται το στρες που προκαλείται κατόπιν ενός ή πολλών τέτοιων γεγονότων. Είναι τόσο έντονο που μπορεί να επηρεάσει την ψυχική και σωματική υγεία του ατόμου καθώς και την λειτουργικότητα του.
Οι επιπτώσεις του μετατραυματικού στρες μπορούν να παραμείνουν για πολύ καιρό και να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή, τις σχέσεις και τη γενική ευημερία του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα που έχουν περάσει μια έντονη τραυματική εμπειρία πολύ συχνά βιώνουν έντονες αναμνήσεις, με την μορφή εικόνων, εφιαλτών ή και άλλων αισθήσεων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του μετατραυματικού στρες είναι η αποφυγή. Τα άτομα αποφεύγουν μέρη, άτομα και καταστάσεις που μπορεί να τους προκαλέσουν κάποια υπενθύμιση του τραυματικού γεγονότος. Επιπλέον, είναι σύνηθες τα άτομα να νιώθουν αναστατωμένα και νευρικά για αρκετό χρονικό διάστημα, να νιώθουν αποστασιοποιημένα από τον εαυτό τους και από τους άλλους, καθώς και να βιώνουν έντονη στεναχώρια (Lee & James, 2012).
Πώς λειτουργεί η ΘΕΣ στη διαχείριση του μετατραυματικού στρες;
Η ΘΕΣ θεωρείται μια από τις θεραπείες του τρίτου κύματος γνωστικό-συμπεριφορικών θεραπειών (3rd-Wave-CBT; Hayes & Hofmann, 2017). Στηρίζεται στα τρία συστήματα ρύθμισης των συναισθημάτων τα οποία αποτελούνται από την απειλή και το άγχος, την ζωτικότητα και την διέγερση, την πληρότητα και την ασφάλεια (Gilbert, 2009). Τα τρία συστήματα αλληλοεπιδρούν και επηρεάζονται μεταξύ τους. Έτσι, όταν κάποιος βιώσει ένα έντονο στρεσογόνο συμβάν συγκεκριμένα τμήματα τείνουν να υπολειτουργούν ή να υπερλειτουργούν, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ανισορροπία μεταξύ τους. Μια από τις πιο έντονες επιπτώσεις του μετατραυματικού στρες είναι ότι το σύστημα της απειλής και του άγχους υπερλειτουργεί και επισκιάζει τα άλλα δυο συστήματα (Gilbert, 2009). Το κύριο συναίσθημα της απειλής και του άγχους, ο φόβος, υπερλειτουργεί και έχει την τάση να διαστρεβλώνει το πως ερμηνεύουμε διάφορες καταστάσεις (Lee & James, 2012). Έρευνες δείχνουν πως ενήλικες με μετατραυματικό στρες συχνά ερμηνεύουν καταστάσεις ως επικίνδυνες ακόμα και όταν δεν είναι (Lee, 2022; Blix et al., 2018).
Η ΘΕΣ βοηθάει στην κατανόηση της ενδογενούς συμπόνιας, δηλαδή το πως η συμπόνια συνεισφέρει στην ανακούφιση του πόνου. Σκοπός της είναι, τα άτομα αναπτύσσουν την αυτοσυμπόνια και τη συμπόνια προς τους άλλους (Lee & James, 2012). Συνήθως, άνθρωποι με μετατραυματικό στρες, βιώνουν έντονη αυτοκριτική και ντροπή καθώς θεωρούν πως είναι υπεύθυνοι για αυτό που έχουν βιώσει (Lee, 2022). Η ΘΕΣ βοηθάει στην ενίσχυση της αυτοσεβαστικότητας και της ικανότητας αντιμετώπισης της αυτοκριτικής, λειτουργώντας με συμπόνια και ενσυνειδητότητα.
Ο ρόλος της ενσυνειδητότητας (mindfulness) στην ΘΕΣ για την διαχείριση του μετατραυματικού στρες.
Η ΘΕΣ ενσωματώνει την ενσυνειδητότητα, την ικανότητα να είμαστε παρατηρητές των εμπειριών μας στο παρόν, χωρίς να ασκούμε κριτική. Στη θεραπευτική διαδικασία, έχει σκοπό να βοηθήσει τους θεραπευμένους να αναγνωρίσουν τις συναισθηματικές τους διακυμάνσεις, χωρίς να τις επικρίνουν. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την χρήση της ενσυνείδητης αναπνοής και ποικίλων διαλογιστικών πρακτικών, όπως ο διαλογισμός ασφαλούς μέρους και ο διαλογισμός συμπονετικού εαυτού (Lee & James, 2012). Η ΘΕΣ και η ενσυνειδητότητα βοηθάνε στην ανάπτυξη εργαλείων διαχείρισης του μετατραυματικού στρες, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών χαλάρωσης, των στρατηγικών διαχείρισης του στρες και των πρακτικών αναγνώρισης των συμπτωμάτων, με ενσυνείδητο και συμπονετικό τρόπο.
Η Θεραπεία Εστιασμένη στη Συμπόνια και η ενσυνειδητότητα αναφέρονται όλο και περισσότερο στην παγκόσμια βιβλιογραφία για την αποτελεσματικότητα τους στη θεραπεία ενηλίκων με μετατραυματικό στρες. Το παραπάνω οφείλεται στο γεγονός ότι οι θεραπευόμενοι, μαθαίνουν τρόπους για να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους μετά από ένα έντονο τραυματικό γεγονός. Εν κατακλείδι, μέσω της ανάπτυξης της συμπόνιας και της ενσυνειδητότητας, τα άτομα μπορούν να ανακτήσουν την ισορροπία στη ζωή τους.
Εάν επιθυμείτε να γνωρίσετε περισσότερα για τη ΘΕΣ και το 3ο κύμα της Γ.Σ.Ψ., μπορείτε να εκδηλώσετε το ενδιαφέρον σας στον παρακάτω σύνδεσμο: Μετεκπαιδευτική επιμόρφωση στις Δεξιότητες και Τεχνικές του Τρίτου Κύματος του Γνωσιακού Συμπεριφορικού Μοντέλου (CBT).
Βιβλιογραφική ερευνά – συγγραφή: Ιωάννα Σαχά, απόφοιτη μεταπτυχιακού προγράμματος στις Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Ειδικευόμενη στην προσέγγιση CBT και στις παρεμβάσεις CFT.
Επιμέλεια κειμένου και έλεγχος εγκυρότητας βιβλιογραφικών πηγών: Επιστημονική Ομάδα ΕΚ.Ι.ΣΥ.Π.
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- Blix, I., Kanten, A. B., Birkeland, M. S., & Thoresen, S. (2018). Imagining what could have happened: Types and vividness of counterfactual thoughts and the relationship with post-traumatic stress reactions. Frontiers in Psychology, 9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00515
- Gilbert, P. (2009). Introducing compassion-focused therapy. Advances in Psychiatric Treatment. https://doi.org/10.1192/apt.bp.107.005264
- Hayes, S. C., & Hofmann, S. G. (2017). The third wave of cognitive behavioral therapy and the rise of process‐based care. World Psychiatry.
- Lee, D., & James, S. (2012). The compassionate mind approach to recovering from trauma: Using compassion focused therapy. Robinson.
- Lee, D. (2022). Using compassion focused therapy to work with Complex PTSD. Compassion Focused Therapy, 565–583. https://doi.org/10.4324/9781003035879-28