Νέα – Ενημερώσεις
Τα οφέλη της ενσυνειδητότητας (Mindfulness) στον κόσμο του αθλητισμού
- 18 Οκτωβρίου, 2023
- Posted by: Γιάννης Βλαχάκης
- Category: Mindfulness Owl Trainer
Η υιοθέτηση των πρακτικών Mindfulness στον αθλητισμό
Αποτελεί γεγονός, πως για ένα μεγάλο διάστημα, οι ειδικοί του κλάδου της αθλητικής Ψυχολογίας (Sport and performance psychology) στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν την αποδοτικότητα των αθλητών έστρεψαν την προσοχή τους σε τεχνικές από την γνωστική-συμπεριφορική προσέγγιση, όπως για παράδειγμα τη νοητική απεικόνιση, κατά την οποία ο αθλητής προσπαθεί πριν την προπόνηση ή τον αγώνα να φέρει στον νου του ακριβώς τις κινήσεις που θα πρέπει να κάνει για να πετύχει το αποτέλεσμα που επιθυμεί. Το 2003 ο Moore εκτέλεσε μία ποιοτική αναθεώρηση των υπαρχουσών ερευνών και υπέδειξε, πως οι εδραιωμένες τεχνικές έχουν περιορισμένα ακόμα και μηδενικά αποτελέσματα στην επίδοση των αθλητών (Sarah M. Hasker, 2010). Το πόρισμα αυτό οδήγησε στην αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών και στο επίκεντρο μπήκαν οι πρακτικές που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα, με σκοπό οι αθλητές να αναπτύξουν την ικανότητα αποδοχής των συναισθημάτων και εμπειριών τους, χωρίς την επικριτική ματιά που συνηθίζει να επιβάλλει ο άνθρωπος στον εαυτό του. Στην συνέχεια, θα εξετάσουμε λεπτομερώς τα οφέλη της ενσυνειδητότητας για τους αθλητές.
Διαχείριση του άγχους επίδοσης μέσω της Ενσυνειδητότητας
Αρχικά, μέσα από την πρόσφατη έρευνά τους οι Scott A. Anderson et al. (2021), διαπίστωσαν, πως οι αθλητές που εξασκούν τακτικά το mindfulness σημειώνουν μικρότερα επίπεδα άγχους και διαχειρίζονται καλύτερα το στρες σε καταστάσεις αυξημένης ψυχολογικής πίεσης, οι οποίες αποτελούν συχνό φαινόμενο για τους επαγγελματίες αθλητές. Επίσης, βελτιώνεται η συγκέντρωση των αθλητών και η ικανότητά τους να εστιάζουν στην υλοποίηση ενός συγκεκριμένου έργου, γεγονός που συνδέεται άμεσα με την βελτίωση των επιδόσεων, ειδικά σε αθλήματα όπως η τοξοβολία και σκοποβολή που απαιτούν πλήρη συγκέντρωση.
Επιπλέον, οι παρεμβάσεις, που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα, σε αντίθεση με τις άλλες τεχνικές δε θέτουν ως στόχο την αποφυγή και τον παραγκωνισμό των αρνητικών συναισθημάτων και εμπειριών, αλλά διδάσκει τους αθλητές να τα αποδέχονται χωρίς κριτική και να τα αξιοποιούν, ώστε να έρθουν ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο τους (Sarah M. Hasker 2010). Ακόμη, στην πιλοτική τους έρευνα οι Lori Haase et al. (2015), όπου εξέταζαν τις αλλαγές, που προκαλεί το mindfulness στην νευρωνική επεξεργασία (neural processing), κατέληξαν, πως μετά την εκπαίδευση τους στο αντικείμενο οι αθλητές παρουσιάζουν καλύτερη επαφή με τις εμπειρίες τους σε χρόνο ενεστώτα, αυξημένη ικανότητα αναγνώρισης μοτίβων και χαμηλότερα επίπεδα αλεξιθυμίας. Μάλιστα, τα ευρήματα τους αυτά συμφωνούν και με τις αναφορές των ίδιων των αθλητών που συμμετείχαν στην έρευνα.
Η εφαρμογή των Mindfulness Based Interventions σε αθλητικές ομάδες
Αξίζει να σημειωθεί, πως οι mindfulness based παρεμβάσεις (MBIs),όπως το πρόγραμμα μείωση του στρες μέσω της ενσυνειδητότητας (MBSR) του John Kabat-Zinn, όταν εφαρμόζονται ολοκληρωμένα σε αθλητές, είναι πιθανό να μειώσουν τις πιθανότητες τραυματισμού λόγω της καλύτερης επαφής με το παρόν και να βελτιώσουν τον ρυθμό επαναπροσαρμογής σε περίπτωση που ο τραυματισμός δεν αποφευχθεί (Scott A. Anderson et al. 2021), άλλωστε οι πρώτες μελέτες που έκανε ο John Kabat-Zinn σχετίζονταν άμεσα με την διαχείριση του πόνου. Η ιδιότητα αυτή της ενσυνειδητότητας είναι μείζονος σημασίας, τόσο για τους αθλητές, για τους οποίους ο τραυματισμός αποτελεί τροχοπέδη για την καριέρα τους, όσο και για της ομάδες, εφόσον ο τραυματισμός ενός παίχτη μπορεί να δημιουργήσει επιπρόσθετα ζητήματα στην ομαλή λειτουργία του αθλητικού οργανισμού. Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα σε επαγγελματίες αθλητές βόλεϊ των Danilo R. Coimbra et al. το 2021, ενώ οι τεχνικές mindfulness δεν φαίνεται να επηρέασαν την σωματική κόπωση των αθλητών, οι επιδράσεις που είχαν στην μείωση και την ανάρρωση των αθλητών από την ψυχική κόπωση ήταν αξιοσημείωτες.
Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι, η ενσυνειδητότητα βοηθάει στην διατήρηση της θετικής ψυχολογικής κατάστασης και της αθλητικής νοοτροπίας κατά την διάρκεια πολυήμερων και εξαντλητικών αθλητικών διοργανώσεων (Carraca B. et al. 2018). Ταυτόχρονα, οι παρεμβάσεις αυτού του τύπου βοηθούν τους αθλητές να αναπτύξουν τα κατάλληλα πνευματικά και νοητικά εργαλεία, ώστε να αποφύγουν το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burn out), το οποίο μαστίζει πολλούς επαγγελματίες αθλητές, καθώς οι τελευταίοι εκτελούν σε καθημερινή βάση απαιτητικές και μονότονες προπονήσεις, που πιέζουν σημαντικά το άτομο όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά (Chunxiao Li et al. 2019).
H σπουδαιότητα της επίγνωσης της σωματικής μας κατάστασης
Τέλος, εξίσου σημαντικό είναι ότι, οι αθλητές που έχουν εξασκηθεί στο mindfulness σημειώνουν καλύτερη επίγνωση της σωματικής τους κατάστασης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να έχουν αυξημένη εμπιστοσύνη στις σωματικές τους αντοχές και ικανότητες, ενώ φαίνεται να αναγνωρίζουν καλύτερα και παντός τύπου ερεθίσματα, που λαμβάνει το σώμα τους. Μία τεχνική της ενσυνειδητότητας, την οποία επιλέγουν πολλοί ψυχολόγοι και σύμβουλοι, που αναλαμβάνουν αθλητές είναι το λεγόμενο body scan ή σάρωση σώματος. Κατά την εκτέλεση της διαδικασίας αυτής ο αθλητής ακολουθεί με κλειστά τα μάτια του, όντας σε μία κατάσταση διαλογισμού, τις φωνητικές οδηγίες του ειδικού, ο οποίος τον καθοδηγεί, ώστε να εστιάσει την προσοχή του στην αίσθηση που του προκαλεί κάθε σημείο στο σώμα του ξεχωριστά. Σκοπός της άσκησης είναι να αντιληφθεί ο πελάτης τα μηνύματα και τα αισθήματα, που του στέλνει το σώμα του και να τα αποδεχθεί χωρίς να ασκήσει κριτική σε αυτά (Γλυκερία Π. Ρέππα 2021).
Συνοψίζοντας, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς, πως η ενσυνειδητότητα σταθερά κερδίζει έδαφος στον κλάδο της αθλητικής ψυχολογίας, εφόσον τα πλεονεκτήματα που προσφέρει κατά την εφαρμογή της συμβάλλουν στην βελτίωση της καθημερινής εμπειρίας τόσο του αθλητή, που επιθυμεί να ενισχύσει τις επιδόσεις του στο άθλημα που ασκεί, όσο και του θεραπευτή που τον καθοδηγεί στην όλη διαδικασία.
Βιβλιογραφική έρευνα και συγγραφή: Νικόλαος Ματθιόπουλος, Τελειόφοιτος Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ
Επιμέλεια κειμένου και έλεγχος εγκυρότητας βιβλιογραφικών πηγών: Επιστημονική Ομάδα ΕΚ.Ι.ΣΥ.Π.
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- Μέθοδος Mindfulness Μάθε πώς να απολαμβάνεις τη ζωή σου, Γλυκερία Π. Ρέππα, 2021 εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα.
- Handbook of Mindfulness Kirk Warren Brown PhD, J. David Creswell PhD, Richard M. Bryan PhD, 2015.
- Sarah M. Hasker 2010. https://www.proquest.com/openview/60583bfcb65bc109c36d192035ff044c/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750
- Carraca B. , Serpa S. , Palmi J. & Rosado A. https://revistas.um.es/cpd/article/view/302201/229661
- Danilo R. Coimbra et al https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7919357/
- Lori Haase et al 2015. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnbeh.2015.00229/full
- Scott A. Anderson, Kristin PhD et al. 2021. https://journals.lww.com/acsm-csmr/fulltext/2021/12000/mindfulness_in_athletes.8.aspx
- Chunxiao Li et al. 2019. https://www.mdpi.com/1660-4601/16/3/449