Νέα – Ενημερώσεις
Η εφαρμογή παρεμβάσεων Mindfulness σε ασθενείς με καρκίνο
- 3 Απριλίου, 2024
- Posted by: Γιάννης Βλαχάκης
- Category: Mindfulness Owl Trainer
Εφαρμογή πρακτικών Mindfulness σε νοσοκομειακές μονάδες
Η επιστημονική και η ακαδημαϊκή βιβλιογραφία παρέχουν μια ποικιλία στοιχείων τα οποία αναφέρουν ότι οι πρακτικές Mindfulness προωθούν την ευημερία σε πληθυσμούς υγιών ανθρώπων, καθώς και σε άτομα με χρόνιες ασθένειες.
Εδώ και δεκαετίες οι πρακτικές mindfulness εφαρμόζονται σε διάφορα νοσοκομειακά πλαίσια. Ανάμεσα σε αυτά έχει γίνει εφαρμογή και σε κλινικές καρκινοπαθών ασθενών. Σχετικά με το τελευταίο, οι έρευνες δείχνουν ότι η εφαρμογή της ενσυνειδητότητας έχει θετικά οφέλη για τους ασθενής με καρκίνο. Ενδεικτικά αναφέρονται: η αποδοχή της κατάστασης, η μείωση του φόβου, η αύξηση της ενέργειας και η βελτίωση της διάθεσης. Επιπλέον, θετικές επιδράσεις καταγράφονται και στο ανοσοποιητικό τους σύστημα (Stephen & Mehta, 2019).
Στο παρόν άρθρο θα παρουσιαστούν ερευνητικά δεδομένα για την επίδραση της εφαρμογής παρεμβάσεων ενσυνειδητότητας στην υγεία και την ευημερία ασθενών με καρκίνο.
Η ψυχολογική διάσταση του καρκίνου
Η διάγνωση του καρκίνου είναι μια βαθιά στρεσογόνα εμπειρία. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται τη διάγνωση εξαιτίας των συνεπειών που είναι απειλητικές για τη ζωή τους και τις δυνητικά σοβαρές παρενέργειες της θεραπείας. (National Center for Health Statistics, 2023)
Η θεραπεία του καρκίνου είναι τραυματική για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους και μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές άμεσες και μακροπρόθεσμες συναισθηματικές συνέπειες . Η εμπειρία του καρκίνου μπορεί να είναι τόσο συναισθηματικά οδυνηρή για ορισμένους ασθενείς που μπορεί να αναπτύξουν συμπτωματολογία ψυχικών διαταραχών. Οι πιο συνηθισμένες από αυτές είναι οι αγχώδεις διαταραχές, η κατάθλιψη και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (Matchim, 2007).
Τα παραπάνω προβλήματα μπορούν να αμβλυνθούν με την εφαρμογή εξειδικευμένων προγραμμάτων ενσυνειδητότητας σε νοσοκομεία, με σκοπό να ξεπεράσουν οι ασθενείς το στρες, που προέρχεται από την ξαφνική και οδυνηρή διατάραξη της υγείας τους. Το τελευταίο ασφαλώς προϋποθέτει την αγαστή συνεργασία, των γιατρών και των νοσηλευτών με τους ειδικούς ψυχικής υγείας (Alsubaie et al., 2017).
Η εφαρμογή παρεμβάσεων ενσυνειδητότητας σε ογκολογικές κλινικές
Η ενσυνειδητότητα ορίζεται συχνά ως η κατάσταση του να φέρνει κανείς την προσοχή του στo «εδώ και τώρα». Αυτό, επιτυγχάνεται μέσα από την «εκπαίδευση» του νου να διατηρεί την εστίασή του στην παρούσα εμπειρία, επιτρέποντας έτσι στο άτομο να είναι λιγότερο αντιδραστικό (Matchim, 2007).
Για την αντιμετώπιση του -σχετιζόμενου με την απώλεια της υγείας- στρες, προτείνεται ένα προσαρμοσμένο πρόγραμμα ενσυνειδητότητας για τη μείωση του στρες (MBSR), το οποίο να μπορεί να εφαρμοστεί σε ογκολογικές κλινικές. Το πρόγραμμα MBSR περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τη ψυχοφυσιολογία του στρες, βιωματικές πρακτικές ενσυνειδητότητας, ήπιες ασκήσεις yoga για την ανακούφιση από τον σωματικό πόνο και αναστοχαστικές συζητήσεις για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς κατά τη διαδικασία (Alsubaie et al., 2017).
Ένα άλλο πρόγραμμα που συνίσταται για τη μείωση της -σχετιζόμενης με την απώλεια της υγείας- κατάθλιψης, είναι το MBCT (γνωσιακή θεραπεία με βάση τη ενσυνειδητότητα). Στη συγκεκριμένη ομαδική παρέμβαση αξιοποιούνται οι πρακτικές του MBSR με ενσωμάτωση στοιχείων της γνωστικής θεραπείας που διευκολύνουν μια αποστασιοποιημένη θεώρηση των σκέψεων του ατόμου, συμπεριλαμβανομένων των δηλώσεων όπως “οι σκέψεις δεν είναι γεγονότα” και “δεν είμαι εγώ οι σκέψεις μου”(Alsubaie et al., 2017).
Και στα δύο παραπάνω πρωτόκολλα εφαρμόζονται οι διαλογισμοί ενσυνειδητότητας. Μέσα από αυτούς οι ασθενείς αποκτούν χρήσιμες δεξιότητες που μπορούν να εξασκήσουν μόνοι τους για να μειώσουν και να αντιμετωπίσουν το στρες, και τη συναισθηματική δυσφορία. Οι διαλογισμοί ενσυνειδητότητας είναι ένα είδος ψυχοσωματικής θεραπείας που κερδίζει όλο και μεγαλύτερη αξιοπιστία για τη χρήση τους σε καρκινοπαθείς ασθενείς (Matchim, 2007).
Τέλος, όσον αφορά το νοσηλευτικό προσωπικό, οι έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, δείχνουν ότι οι γιατροί ογκολογικών κλινικών, υιοθετούν και οι ίδιοι τις πρακτικές ενσυνειδητότητας στη ζωή τους, ως μέσω προστασίας τους από την επαγγελματική εξουθένωση. Παράλληλα η ενσυνειδητότητα φαίνεται να συμβάλει στη μείωση των ιατρικών λαθών και αυξάνει τον επαγγελματισμό (Σταυροπούλου et al., 2015).
Η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων Mindfulness σε ασθενής με καρκίνο.
Στη βιβλιογραφική ανασκόπηση του Matchim το 2007, που αφορούσε το ψυχολογικό αντίκτυπο της ενσυνειδητότητας σε ασθενείς με καρκίνο φάνηκε ότι η εφαρμογή προγραμμάτων mindfulness είχε υψηλότερη και θετικότερη αποτελεσματικότητα από ό,τι σε άλλους πληθυσμούς χρόνιων ασθενειών.
Το παραπάνω σχετίζεται με το γεγονός ότι οι ασθενείς με καρκίνο, έρχονται αντιμέτωποι με μια απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια. Μέσα από αυτή τη ψυχοφθόρα διαδικασία επανεξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν τη ζωή τους, και πολλοί επιλέγουν να επικεντρωθούν εκ νέου στις προτεραιότητές τους, καθώς και σε υπαρξιακά ζητήματα όπως η προσωπική ανάπτυξη και η ενσυνείδητη ζωή.
Εν κατακλείδι, η εφαρμογή προγραμμάτων ενσυνειδητότητας σε νοσοκομεία έχει αποδεδειγμένα οφέλη σε ασθενείς με καρκίνο. Εντούτοις, απαιτείται μελλοντική έρευνα στον τομέα αυτό για την υποστήριξη των ασθενών και κατά την αποθεραπεία τους, για την ενίσχυση της ευημερίας των επιζώντων από καρκίνο.
Βιβλιογραφική ερευνά – συγγραφή: Λουΐζα Κυθρεώτου, τελειόφοιτη φοιτήτρια, Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ.
Επιμέλεια κειμένου και έλεγχος εγκυρότητας βιβλιογραφικών πηγών: Επιστημονική Ομάδα ΕΚ.Ι.ΣΥ.Π.
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- Alsubaie, M., Abbott, R., Dunn, B., Dickens, C., Keil, T.F., Henley, W. and Kuyken, W., 2017. Mechanisms of action in mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) and mindfulness-based stress reduction (MBSR) in people with physical and/or psychological conditions: A systematic review. Clinical psychology review, 55, pp.74-91.
- Matchim, Y., 2007. Measuring the psychological impact of mindfulness meditation on health among patients with cancer: A literature review. Number 5/September 2007, 34(5), pp.1059-1066.
- Stephen, A.E. and Mehta, D.H., 2019. Mindfulness in surgery. American journal of lifestyle medicine, 13(6), pp.552-555.
- Σταυροπούλου, Α. Σ., Παπαδάκη, Ε., Φτυλάκη, Α., & Καμπά, Ε. (2015). Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burn-out syndrome).
- National Center for Health Statistics (2023): https://www.cdc.gov/nchs/index.htm