Νέα – Ενημερώσεις
Το Mindfulness ως εργαλείο επικοινωνίας ανάμεσα σε γονείς και παιδιά
- 22 Νοεμβρίου, 2023
- Posted by: Γιάννης Βλαχάκης
- Category: Mindfulness Owl Trainer
Η Ενσυνείδητη Γονική Μέριμνα και τα Οφέλη της
Η ενσυνείδητη γονική μέριμνα (Mindful Parenting) περιγράφεται ως μια θεμελιώδης γονεϊκή δεξιότητα ή πρακτική. Οι εκπαιδευμένοι στο mindfulness, ειδικοί ψυχικής υγείας ενθαρρύνουν τους γονείς να εφαρμόζουν καθημερινά την ενσυνειδητότητα στα πλαίσια της γονικής μέριμνας. Η εμπειρία δείχνει ότι η εκπαίδευση των γονέων σε ενσυνείδητες γονικές παρεμβάσεις βελτιώνουν τις οικογενειακές σχέσεις. Αυτό συμβαίνει διότι το mindfulness προάγει μια βαθύτερη και πιο διαρκή αίσθηση ευεξίας που βασίζεται στην απλότητα του να είσαι παρόν, σε οτιδήποτε συμβαίνει κάθε στιγμή, αναγνωρίζοντας ότι θα περάσει και θα αντικατασταθεί από μια νέα εμπειρία την επόμενη στιγμή.
Η ενσωμάτωση του mindfulness στις γονικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να επιτρέψει στους γονείς να αλλάξουν ουσιαστικά την αντίληψή τους, επιτρέποντάς τους να δουν την εμπειρία τους ως γονείς με μια πιο καθαρή ματιά. Έτσι μπορούν να αναθεωρήσουν, εφόσον χρειάζεται, το οικογενειακό πλαίσιο, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι η σχέση γονέων και παιδιών είναι μια μακροχρόνια σχέση. Επιπλέον οι γονείς μπορούν να μεριμνήσουν για τις ανάγκες του παιδιού τους, βοηθώντας το στην αυτορρύθμιση του και εκπαιδεύοντάς το στην κατανόηση της σπουδαιότητας λήψης σοφών και ωφέλιμων αποφάσεων.
Οι 5 διαστάσεις της Ενσυνείδητης Γονικής Μέριμνας
Είναι γεγονός ότι πολλοί γονείς επιθυμούν να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο των παιδιών τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν προσεκτικά τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να τους βλέπουν ως «απόρθητους πύργους» και αυτό έρχεται σε αντίθεση με την προώθηση μια ζεστής σχέσης που βασίζεται στην εμπιστοσύνη.
Για την αποφυγή των παραπάνω, το μοντέλο της ενσυνείδητης γονικής μέριμνας, περιλαμβάνει πέντε διαστάσεις για μια ενσυνείδητη ανατροφή των παιδιών:
(α) Ακρόαση με πλήρη επικέντρωση της προσοχής
(β) Μη επικριτική αποδοχή του γονέα και του παιδιού
(γ) Συναισθηματική επίγνωση του γονέα και του παιδιού
(δ) Αυτορρύθμιση στη γονική σχέση και
(ε) Αμφίδρομη συμπόνια μεταξύ γονέα και παιδιού
Και οι 5 διαστάσεις επικεντρώνονται στη δημιουργία θετικής σχέσης γονέα-παιδιού (Dekeyser et al., 2008).
Επικοινωνία με Ενσυνειδητότητα και Συμπόνια
Η επικέντρωση της προσοχής του γονέα κατά την ακρόαση του παιδιού, είναι μείζονος σημασίας καθώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι ο γονέας είναι εστιασμένος πραγματικά σε αυτά. Επιπλέον, κατά την ενσυνείδητη επικοινωνία οι γονείς μπορούν να κατανοούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των παιδιών τους με μεγαλύτερη ακρίβεια, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να μειώσει τις συγκρούσεις και τις διαφωνίες και να προωθήσει μια πιο ουσιαστική σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη. Ειδικά δε για τους έφηβους δημιουργεί ευκαιρίες αυτοαποκαλύψεων.
Η ενσυνειδητότητα επιπρόσθετα συμβάλει στην αποσαφήνιση των προσδοκιών που έχει η κάθε πλευρά. Αυτό βέβαια προϋποθέτει την αποδοχή χωρίς επικριτική διάθεση, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των συμπεριφορών κάθε πλευράς. Ωστόσο, η αποδοχή δεν σημαίνει παραίτηση από την ευθύνη του γονέα για την επιβολή πειθαρχίας ή καθοδήγησης όταν είναι απαραίτητο. Σημαίνει αποδοχή της εμπειρίας που συμβαίνει στην παρούσα στιγμή και βασίζεται στην επίγνωση και την βαθύτερη κατανόηση. Σημαίνει, επίσης, αποδοχή στο γεγονός ότι η σχέση γονέα-παιδιού και ότι η ανατροφή των παιδιών μπορεί να είναι πολύ προκλητική μερικές φορές. Κυρίως όταν οι έφηβοι πλησιάζουν στην ενηλικίωση τους και ετοιμάζονται να ανοίξουν τα φτερά τους στη σύγχρονη κοινωνία.
Σχετικά με τα παραπάνω, είναι σημαντικό να τονιστεί, ότι η ικανότητα των γονέων να συνειδητοποιούν τα συναισθήματά τους και του παιδιού τους είναι μείζονος σημασίας. Εξασκώντας τη συμπόνια, ο γονέας αντιλαμβάνεται ευκολότερα τα συναισθήματα του παιδιού και μέσα από αυτήν τη διαδικασία, προκύπτει η επιθυμία του να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού για την ανακούφιση του από την πιθανή δυσφορία. Μακροπρόθεσμα η ενσυνείδητη γονική μέριμνα έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να αισθάνονται σε μεγαλύτερο βαθμό τη θετική στοργή και την υποστήριξη από τους γονείς τους.
Έρευνες σχετικά με την Ενσυνείδητη Γονική Μέριμνα
Μια μικρή τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη (PUP) διεξήχθη με συμμετέχουσες 64 αυστραλιανές οικογένειες όπου ο ένας γονέας βρισκόταν σε θεραπευτικό πρόγραμμα συντήρησης μεθαδόνης. Τα παιδιά των οικογενειών ήταν ηλικίας 2-8 ετών (Dawe and Harnett 2007). Το πρόγραμμα PUP αφορούσε κατ’ οίκων παρεμβάσεις και αποτελούνταν από 10 συνεδρίες. Οι συνεδρίες περιλάμβαναν εκπαίδευση στις δεξιότητες ενσυνειδητότητας. Το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί για τη βελτίωση της αυτορύθμισης της επιρροής των γονέων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού τους με τα παιδιά. Επιπλέον περιλάμβανε πρακτικές πρόληψης της υποτροπής με βάση την ενσυνειδητότητα για τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής της κατάχρησης ουσιών. Οι συμμετέχοντες στο PUP έδειξαν σημαντικές βελτιώσεις στη λειτουργία της οικογένειας σε σύγκριση με πριν. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε μείωση της πιθανότητας κακοποίησης των παιδιών, που μάλιστα διατηρήθηκε σε αξιολογήσεις παρακολούθησης 3 και 6 μήνες μετά την παρέμβαση (Dawe και Harnett 2007).
Η μόνη μελέτη μιας ομαδικής ενσυνείδητης γονικής παρέμβασης που βρέθηκε κατά την αναζήτηση πληροφοριών για το παρόν άρθρο αφορούσε την επανεξέταση ενός παλαιότερου μη αξιολογημένου προγράμματος ενσυνείδητης γονικής μέριμνας 12 εβδομάδων (Placone-Willey 2002). Στο πρόγραμμα συμμετείχαν ως δείγμα, 12 πρόσφατα διαζευγμένα ζευγάρια με παιδιά προσχολικής ηλικίας, ενώ δεν υπήρχε ομάδα σύγκρισης (Altmaier και Maloney 2007). Αν και τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική αύξηση, μετά την παρέμβαση, στην επίγνωση της κατάστασης, δεν βρέθηκαν αλλαγές στις αξιολογήσεις παρατήρησης των σχέσεων γονέα-παιδιού.
Ολοκληρώνοντας, βλέπουμε ότι τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών φέρνουν στην επιφάνεια ευρήματα που δείχνουν ότι οι ενσυνείδητες γονικές παρεμβάσεις μπορούν να ωφελήσουν γονείς και παιδιά. Οφείλουμε εντούτοις να αναφέρουμε ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες σε ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών τύπων οικογενειών για να έχουμε πιο ουσιαστικά αποτελέσματα.
Βιβλιογραφική Έρευνα – Συγγραφή: Αλίκη Καλλιβωκά, τελειόφοιτη φοιτήτρια, Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ, σπουδάστρια Σχεσιακού Ψυχοδράματος στο ΕΚΙΣΥΠ
Επιμέλεια κειμένου και έλεγχος εγκυρότητας βιβλιογραφικών πηγών: Επιστημονική Ομάδα ΕΚ.Ι.ΣΥ.Π.
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- Altmaier, E., & Maloney, R. (2007). An initial evaluation of a mindful parenting program. Journal of Clinical Psychology, 63(12), 1231–1238.
- Carson, J. W., Carson, K. M., Gil, K. M., & Baucom, D. H. (2004). Mindfulness-based relationship enhancement. Behavior therapy, 35(3), 471-494.
- Dawe, S., & Harnett, P. (2007). Reducing potential for child abuse among methadone-maintained parents: Results from a randomized controlled trial. Journal of Substance Abuse Treatment, 32, 381–390.
- Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S., & Dewulf, D. (2008). Mindfulness skills and interpersonal behaviour. Personality and individual differences, 44(5), 1235-1245.
- Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: Implications for parent–child relationships and prevention research. Clinical child and family psychology review, 12, 255-270..
- Placone-Willey, P. M. (2002). A curriculum for mindful parenting: A model development dissertation. Unpublished dissertation.