Νέα – Ενημερώσεις
Mindfulness και Δραματοθεραπεία
- 7 Φεβρουαρίου, 2024
- Posted by: Γιάννης Βλαχάκης
- Category: Mindfulness Owl Trainer
Στοχασμός και Εκφραστικότητα
Υπάρχει μια ισχυρή συμπληρωματικότητα μεταξύ δραματοθεραπείας και ενσυνειδητότητας (mindfulness). Η ενσυνειδητότητα είναι εσωστρεφής και στοχαστική, ενώ η δραματοθεραπεία τείνει να είναι πιο εξωστρεφής και εκφραστική. Ως άνθρωποι, χρειαζόμαστε και τις δύο αυτές ιδιότητες στη ζωή μας για ισορροπία καθώς και για υγιή ανάπτυξη και μάθηση. Ο συνδυασμός των δύο στη θεραπεία προκαλεί την εσωτερική εξερεύνηση και τη συναισθηματική εκφραστικότητα, οχήματα για τη διορατικότητα, την κάθαρση και την αλλαγή. Η ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός συμπληρώνουν, επίσης, το έργο της δραματοθεραπείας καθώς παρέχουν ένα σύνολο δεξιοτήτων που μπορούν να ωφελήσουν την καθημερινή ζωή των ατόμων, τόσο ως πρακτική (διαλογισμός) όσο και ως τρόπος ζωής (Gluck, 2013).
Σύνδεση Δραματοθεραπείας και Mindfulness
Κατά μία έννοια, η ενσυνειδητότητα είναι εγγενής σε όλες σχεδόν τις μεθόδους δραματοθεραπείας. Το άτομο στη δραματοθεραπεία εμπλέκεται πλήρως στη θεραπευτική διαδικασία με τον ίδιο τρόπο που ένας ηθοποιός εμπλέκεται πλήρως σε μια παράσταση διανοητικά, σωματικά, φωνητικά και συναισθηματικά. Οι επαγγελματίες ηθοποιοί εκπαιδεύονται να γνωρίζουν σε κάθε στιγμή τις αισθήσεις τους, τη σύνδεση με άλλους ηθοποιούς, τη φωνή, το σώμα, την πρόθεση κλπ. Με παρόμοιο τρόπο, κάθε στιγμή μιας συνεδρίας δραματοθεραπείας μπορεί να είναι μια πρόσκληση για να επιστρέψουμε ή να είμαστε στην παρούσα στιγμή, με επίγνωση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στο «Developmental Transformation» , μια μορφή δραματοθεραπείας στην οποία ο ωφελούμενος αυτοσχεδιάζει με τον θεραπευτή, αναλαμβάνοντας νέους ρόλους και παίζοντας μια σειρά από μεταμορφωτικές σκηνές για ολόκληρη τη συνεδρία. Αυτοσχεδιάζοντας καθ’ όλη τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης, ο ωφελούμενος παραμείνει συνειδητός και παρών, εκφράζοντας τα συναισθήματά του και εξερευνώντας αναμνήσεις και φαντασιώσεις, όχι μιλώντας γι’ αυτές, αλλά μέσα από τη δραματική αλληλεπίδραση που εκτυλίσσεται στην παρούσα σκηνή. Στη συνέχεια παρουσιάζονται εκδοχές και μέθοδοι της δραματοθεραπείας που συνδέονται άρρηκτα με τα χαρακτηριστικά και τις αρχές της ενσυνειδητότητας.
Δραματοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους
Μελέτες έχουν δείξει ότι η δραματοθεραπεία είναι αποτελεσματική στην εργασία με παιδιά που έχουν διαγνωστεί με διαταραχές άγχους. Επιπλέον, αρκετές ερευνητικές μελέτες έδειξαν σημαντική σχέση μεταξύ δραματοθεραπείας και μείωσης του στρες και του άγχους στα παιδιά και στους έφηβους που βίωσαν ή βιώνουν τραυματικά γεγονότα. Πιο συγκεκριμένα αναφέρονται η χρήση του αυτοσχεδιασμού, το παιχνίδι ρόλων και η ενσάρκωση ως βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στη μείωση. Ο συνδυασμός της δραματοθεραπείας με τεχνικές ενσυνειδητότητας, μπορεί να ενισχύσει ακόμα περισσότερο την ανθεκτικότητα των παιδιών, απέναντι στο στρες και το άγχος.
Ενσάρκωση
Η ενσάρκωση είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο της δραματοθεραπείας και μια σημαντική διάκριση από την παραδοσιακή θεραπεία. Tο σώμα είναι το κύριο εργαλείο επικοινωνίας και έκφρασης και όταν χρησιμοποιείται στη δραματοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει το πώς μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Το παραπάνω συμβάλει στην επίγνωση της αυτοεικόνας μας και μας οδηγεί σε μια βαθύτερη αίσθηση αυτογνωσίας. Με τη σωματική συμμετοχή σε μια δραματική δραστηριότητα το σώμα και το μυαλό ασχολείται με την ανακάλυψη μέσω της ευγενικής περιέργειας. Έτσι τα θέματα αντιμετωπίζονται και εκδραματίζονται μέσω της φυσικής ενσάρκωσης σε “χρόνο ενεστώτα”.
Role Playing
Το παιχνίδι ρόλων και ο αυτοσχεδιασμός είναι πολύ συχνά μερικές από τις πρώτες τεχνικές που έρχονται στο μυαλό όταν σκεφτόμαστε το δράμα και τη δραματοθεραπεία. H ενθάρρυνση των συμμετεχόντων να αναλάβουν διαφορετικούς ρόλους διευρύνει τον κόσμο τους και την κατανόησή τους για τους άλλους. Το να βγαίνεις έξω από τον εαυτό σου, σε έναν ρόλο, παρέχει ανακούφιση και απελευθέρωση από τους περιορισμούς που προκαλούνται τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά και βιώνονται στην καθημερινή ζωή (Rose, 2020).
Insight Improvisation και Being Mind
Μια άλλη μέθοδος είναι το Insight Improvisation, η οποία έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με το Mindfulness. Όλες οι μέθοδοι Insight Improvisation έχουν σχεδιαστεί για να καλλιεργούν την κατάσταση του Being Mind. Το Being Mind είναι μια κατάσταση χαλάρωσης και επίγνωσης, κατά την οποία κάποιος είναι παρών στο σώμα, τις αισθήσεις, τα συναισθήματα, το περιβάλλον του και τους άλλους ανθρώπους. Εμπνευσμένος και ενημερωμένος από αυτή τη συνειδητοποίηση, είναι κανείς αυθόρμητα εκφραστικός και δημιουργικός. Στο Insight Improvisation το άτομο καλείται να παρατήσει τα προβλήματα που παρουσίασε και στη συνέχεια να μπει σε διαλογισμό, κίνηση και αυτοσχεδιασμό χωρίς προκαταλήψεις. Το άτομο ακούει το σώμα, τις αισθήσεις, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις εσωτερικές εικόνες, τους ρόλους και άλλες πηγές, που επιτρέπουν να συμβεί το αυθόρμητο και το απροσδόκητο. Το αποτέλεσμα είναι συχνά ένας σόλο αυτοσχεδιασμός μεγάλου βάθους και συμβολισμού, όπου εγείρονται θεμελιώδη (ενίοτε υπαρξιακά) ζητήματα, τα οποία σχετίζονται με τα προβλήματα του ατόμου και μέχρι εκείνη τη στιγμή, ήταν κάτω από την επίγνωσή του.
Σύνοψη
Συνοψίζοντας, είναι φανερό ότι το θέατρο μπορεί να συνδεθεί με το Mindfulness μέσω της δραματοθεραπείας. Στην πραγματικότητα, το θέατρο έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει την ενσυνειδητότητα, έτσι ώστε η περιγραφή και η εκδραμάτιση να αποκαλύπτουν τη διορατικότητα, σε ένα επίπεδο συνείδησης πιο υψηλό από ό,τι μπορούν να αποκαλύπτουν οι λέξεις (Brioc,2018).
Βιβλιογραφική Έρευνα – Συγγραφή: Αλίκη Καλλιβωκά, τελειόφοιτη φοιτήτρια, Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ.
Επιμέλεια κειμένου και έλεγχος εγκυρότητας βιβλιογραφικών πηγών: Επιστημονική Ομάδα ΕΚ.Ι.ΣΥ.Π.
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- Brioc, I. (2018). Context Oriented Theatre: A Theatre-Based Approach to Mindfulness; a Mindfulness-Based Approach to Theatre. Journal of Context Oriented Arts.
- Gluck, J. (2013). Mindfulness and drama therapy. Mindfulness and the Arts Therapies, 107-16.
- Rose, K. A. (2020). Quieting the buzz: drama therapy and mindfulness in the classroom, an intervention.