Νέα – Ενημερώσεις
Mindfulness: ένα εργαλείο για την ανάπτυξη ικανών ηγετών
- 17 Ιανουαρίου, 2024
- Posted by: Γιάννης Βλαχάκης
- Category: Mindfulness Owl Trainer
Ηγετική Ανάπτυξη
Τα τελευταία χρόνια έχει προκύψει ενδιαφέρον αναφορικά με τη χρήση του Mindfulness ως εργαλείο ηγεσίας στα επαγγελματικά περιβάλλοντα. Η ενσυνειδητότητα (mindfulness) ορίζεται ως μια εσωτερική πηγή που μπορεί να επηρεάσει τις δεξιότητες των ηγετών. Μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο που θα τους βοηθήσει να αναπτύξουν όλες τις ικανότητες που χρειάζονται ώστε να ανταποκρίνονται καλύτερα στα πολύ απαιτητικά εργασιακά τους περιβάλλοντα. Ως ηγετική ανάπτυξη ορίζεται «η επέκταση των ικανοτήτων ενός ατόμου ώστε να είναι αποτελεσματικό στους ρόλους και τις διαδικασίες ενός ηγέτη». Τέτοιες ικανότητες είναι η αυτεπίγνωση, η διαχείριση των συναισθημάτων και πολλές ακόμη (Rupprecht et al, 2019). Στη συνέχεια του άρθρου θα γνωρίσουμε αναλυτικά ποια είναι τα χαρακτηριστικά που κάνουν κάποιον ικανό ηγέτη και κατά πόσο το mindfulness μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση αυτών.
Ηγεσία και Συναισθηματική Νοημοσύνη
Σύμφωνα με τον Goleman αυτό που διαχωρίζει τον εξαίρετο ηγέτη από έναν απλώς καλό ηγέτη, δεν είναι ούτε το IQ του, ούτε οι τεχνικές του δεξιότητες, αλλά η συναισθηματική του νοημοσύνη. Σε έρευνα του σε σχεδόν 200 μεγάλες εταιρείες διαπίστωσε ότι τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την ηγεσία (εξυπνάδα, αποφασιστικότητα, σκληρότητα και όραμα), ήταν ανεπαρκή για την επίτευξη της επιτυχίας χωρίς έναν υψηλό βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης που συνοδεύεται σαφώς από εξυπνάδα και γνωστικές ικανότητες.
Συγκεκριμένα, τα χαρακτηριστικά που συναποτελούν την έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι πέντε και υπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Το πρώτο είναι η αυτεπίγνωση που αναφέρεται στη γνώση των δυνατών και των αδύναμων σημείων του εαυτού, των κινήτρων, των αξιών, των στόχων αλλά και της επίδρασης που ασκεί το άτομο στους γύρω. Το δεύτερο είναι η αυτορρύθμιση που αφορά τον έλεγχο και την ανακατεύθυνση ενοχλητικών παρορμήσεων και διαθέσεων. Τρίτο είναι το κίνητρο της επιτυχίας και όχι οι εξωτερικές αμοιβές όπως χρήματα και κοινωνική θέση. Στο τελευταίο περιλαμβάνεται και ο οπτιμισμός σε περίπτωση αποτυχίας. Το τέταρτο είναι η ενσυναίσθηση που σχετίζεται με την κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων για τη λήψη έξυπνων αποφάσεων. Η ενσυναίσθηση είναι ιδιαιτέρως σημαντική για έναν ηγέτη, λόγω της αυξημένης ανάγκης διαχείρισης ομάδων, της διαπολιτισμικότητας των εργαζομένων και της ανάγκης διατήρησης του ικανού προσωπικού. Τελευταίο είναι οι κοινωνικές δεξιότητες που επιτρέπουν να διαχειρίζεται κανείς τις σχέσεις με τους άλλους, ώστε να πετύχει στροφή σε επιθυμητές κατευθύνσεις. (Goleman, 1998).
Συσχέτιση Mindfulness με την συναισθηματική νοημοσύνη και την ηγεσία
Η έρευνα έχει δείξει ότι αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να αναπτυχθούν με την κατάλληλη προσέγγιση και το Mindfulness φαίνεται να παρέχει μία καλή βάση προς αυτή την κατεύθυνση. Σύμφωνα με τον Jon Kabat- Zinn, το Mindfulness ορίζεται ως η εστίαση της προσοχής με συγκεκριμένο τρόπο: με σκοπό, στο παρόν και χωρίς κριτική (Rupprecht et al., 2019). Ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας έχει συσχετιστεί με καλύτερη επίγνωση, αποδοχή και κατανόηση των συναισθημάτων, όπως και με την ικανότητα αποκατάστασης της αρνητικής διάθεσης. Επίσης, σχετίζεται με χαμηλότερες αρνητικές επιδράσεις, λιγότερα καταθλιπτικά επεισόδια, υψηλότερη ευδαιμονική ευεξία και πιο αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας με τους άλλους (Leary & Tate, 2007). Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, πως οι θετικές επιδράσεις του Mindfulness σχετίζονται άμεσα με τα βασικά χαρακτηριστικά της συναισθηματικής νοημοσύνης που καθιστούν κάποιον εξαιρετικό ηγέτη.
Σύμφωνα με τον Bill George, το κλειδί καθώς αναλαμβάνει κανείς ηγετικούς ρόλους είναι να μένει αυθεντικός και προσγειωμένος, να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις με μετριοφροσύνη και να εξισορροπεί την επαγγελματική επιτυχία με μέτρα προσωπικής επιτυχίας. Η ενσυνείδητη ηγεσία επιτρέπει στα άτομα να δίνουν προσοχή στο παρόν, να αναγνωρίζουν και να ελέγχουν τα συναισθήματα, ιδιαίτερα σε στρεσογόνες καταστάσεις και γενικότερα να έχουν επίγνωση του παρόντος και των επιδράσεων των ενεργειών τους, ώστε να μην απομακρύνονται από τις αξίες τους (George, 2012).
Διαλογισμός Mindfulness: ένα εξαιρετικό εργαλείο για ενσυνείδητους ηγέτες
Η πιο σημαντική πρακτική ενσυνειδητότητας είναι ο διαλογισμός. Ο διαλογισμός, μεταξύ άλλων, οδηγεί στη μείωση τους στρες, στη βελτίωση της προσοχής και της αντιληπτικής επεξεργασίας. Επιπλέον, σε ηγέτες που έχουν υιοθετήσει στην καθημερινότητά τους τις πρακτικές διαλογισμών ενσυνειδητότητας, έχουν καταγραφεί τροποποιήσεις τμημάτων του εγκεφάλου που σχετίζονται με βασικές γνωστικές δεξιότητες. Κάποιες από τις δεξιότητες που ανέπτυξαν άνθρωποι σε ηγετικές θέσεις που εφάρμοζαν καθημερινά πρακτικές διαλογισμού ήταν: μάθηση και μνήμη, συναισθηματική ρύθμιση και γνωστική ενσυναίσθηση. Πιο συγκεκριμένα, η ενσυναίσθηση βοηθάει τους ηγέτες να απαλλαγούν από ανησυχίες για περιττά πράγματα, καλλιεργεί το πάθος για τη δουλειά και την κατανόηση απέναντι στους άλλους, βοηθώντας τους έτσι να ενδυναμώσουν τους ανθρώπους στον οργανισμό τους (George, 2012).
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, προκύπτει ότι το mindfulness μπορεί να αποτελέσει ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο για την ανάπτυξη των χαρακτηριστικών ενός ικανού ηγέτη. Σε επόμενο μας άρθρο θα παρουσιαστούν συγκεκριμένα προγράμματα και πρακτικές που μπορούν να αξιοποιηθούν για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού.
Βιβλιογραφική Έρευνα – Συγγραφή: Σοφία Αυγεροπούλου, τελειόφοιτη Τμήματος Ψυχολογίας ΕΚΠΑ.
Επιμέλεια κειμένου και έλεγχος εγκυρότητας βιβλιογραφικών πηγών: Επιστημονική Ομάδα ΕΚ.Ι.ΣΥ.Π.
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- George, B. (2012). Mindfulness Helps You Become a Better Leader. Harvard Business Review. https://hbr.org/2012/10/mindfulness-helps-you-become-a.html
- Goleman, D. (1998). What makes a leader?. Harvard Business Review, 76 (6), 93-102. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10187249/
- Leary, M.R. & Tate, E. B. (2007). The Multi-Faceted Nature of Mindfulness. Psychological Inquiry, 18 (4), 251- 255. https://doi.org/10.1080/10478400701598355
- Rupprecht, S., Falke, P., Kohls, N., Tamdjidi C., Wittmann M. & Kersemaekers W. (2019). Mindful Leader Development: How Leaders Experience the Effects of Mindfulness Training on Leader Capabilities. Frontiers in Psychology, 10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01081
- Yeganeh, B. & Good, D. (2016). Mindfulness as a Disruptive Approach to Leader Development. OD Practitioner, 48 (1), 26-41. https://www.researchgate.net/publication/291257778_Mindfulness_as_a_Disruptive_Approach_to_Leader_Development